TƏRTƏRDƏ PAMBIQÇILIQ APARICI SAHƏYƏ ÇEVRİLİR

Prezident İlham Əliyevin ölkədə ənənəvi kənd təsərrüfatı sahələrini inkişaf etdirmək, bu sahədə əvvəlki şöhrəti qaytarmaq barədə göstərişləri tərtərlilərin də fəaliyyətinə yeni istiqamət verdi. O cümlədən, unudulub arxa plana keçirilmiş pambıqçılığa münasibət kökündən dəyişdi.
Həyata keçirilən təşkilat-təsərrüfat tədbirləri sayəsində rayonda həm məhsul istehsalı artır, həm də təcrübəli pambıqçıların sayı. Adı qabaqcıllar sırasında çəkilənlərdən biri Köçərli kəndinin fermeri Əvəz Mirzəyevdir. Onun ucubucağı görünməyən tarlası bu il də başdan-başa ağ örpəyə bürünmüşdür.
Rayon icra hakimiyyətinin başçısı Müstəqim Məmmədov və MKT İK Tərtər filialının direktoru Feruz Hacıyevlə də Əvəz kişinin tarlasında rastlaşdıq. Hal-əhval tutandan sonra söhbətə M.Məmmədov başladı. Dedi ki, ölkə rəhbərinin təşəbbüsü ilə pambıqçılığın inkişafına dair 2017-2022-ci illər üçün qəbul olunan Dövlət Proqramının icrası bizim rayonda da bu sahəyə böyük təkan verdi. Daha ətraflı »

Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Müstəqim Məmmədov məhsul yığımı ilə bağlı yerlərdə pambıqçılarla görüşüb, kənd təsərrüfatının gəlirli sahəsi olan pambıqçılığın əvvəlki şöhrətinin özünə qaytarılması üçün dövlət tərəfindən bu sahəyə göstərilən diqqət və qayğıdan danışıb.
Rayon rəhbəri bildirib ki, Tərtər torpağı pambıqçılıq üçün məhsuldar və əlverişlidir. Vaxtilə tərtərlilər dövlətə 43 min tondan çox “ağ qızıl” təhvil veriblər. Ötən il rayonda 3300 hektar sahədə pambıq əkilib, hər hektardan 24,8 sentner olmaqla, ümumilikdə, 8196,5 ton məhsual istehsal edilib. Pambıqçılığın gəlirli sahə olduğunu görən fermerlərimiz bu il həmin sahəni daha da genişləndirərək, 3427 hektar sahədə pambıq əkiblər. Hazırda tarlalarda məhsul boldur, qarşımıza qoyduğumuz hədəflərə çataraq, yüksək göstərici əldə edəcəyimizə inanırıq. Bu günə qədər 1546,4 ton məhsul toplanıb.
Rayon rəhbəri “MKT İK” MMC-nin Tərtər filialında olub, kollektivlə səmimi söhbət edib. Daha ətraflı »

Cəbhə bölgəsində yerləşən Tərtər rayonunda pambıqçılıqla məşğul olan fermerlər və torpaq mülkiyyətçiləri məhsul yığımına başlayıblar. Ötən il hektarın orta məhsuldarlığına görə yüksək nəticəyə nail olan Tərtər pambıqçıları bu ili də uğurla başa vurmağı qarşıya məqsəd qoyublar.
Bu il rayon ərazisində 3427 hektarda pambıq becərilib. “MKT İstehsalat Kommersiya” MMC, “Azərpambıq” MMC və “P-Aqro” MMC ilə bağlanan müqaviləyə əsasən, pambıq istehsalçıları becərmə zamanı lazımi texnika, toxum, gübrə və kimyəvi preparatlarla tam təmin olunublar. Sahələrə göstərilən düzgün aqrotexniki tədbirlər-kultivasiya, seyrəltmə, gübrələmə, suvarma işlərinin, sofkaya, mənənəyə və digər zərərvericilərə qarşı dərmanlama tədbirlərinin vaxtlı-vaxtında həyata keçirilməsi nəticəsində bu il də tarlalarda bol məhsul yetişib.
“MKT İstehsalat Kommersiya” MMC-nin Tərtər filialının direktoru Feruz Hacıyev tarlalarda məhsulun ötən ildəkindən də çox olduğunu bildirib: “Bu il 830 fermerlə 2017 hektar sahədə pambıq becərilməsi üçün müqavilə bağlanılıb. Becərmə işləri bütün aqrotexniki qaydalara əsasən aparılıb. Tarlaların vəziyyəti qənaətbəxşdir. Barlı kollar yetişib. Ötən il hər hektardan orta hesabla 32,8 sentner məhsul götürmüşdük. Bu il isə məhsuldarlığın daha yüksək olacağını gözləyirik. 9 ədəd pambıqyığan kombayn, 20 traktor, 44 qoşqu, 3 yükləyici hazır vəziyyətə gətirilib. Sentyabrın əvvəlindən tarlalarda defolyasiya işlərinə başlanılıb. Hazırda pambığın həm əl əməyi, həm də pambıqyığan kombaynlar vasitəsilə yığımı həyata keçirilir”. Daha ətraflı »

Rayon Statistika İdarəsindən verilən məlumata görə bu il Tərtərdə 2481,6 hektarda günəbaxan yetişdirilib, sahələrdən 6471,9 ton məhsul istehsal olunub. Hər hektardan orta məhsuldarlıq 26,1 sentnerdir. 2018-ci ilə nisbətən cari ildə günəbaxanın əkin sahəsi 71,7 faiz, məhsul istehsalı 75,5 faiz, hər hektardan orta məhsuldarlıq isə 3,2 faiz və ya 0,8 sentner artıb.
Qeyd edək ki, son illər Tərtər rayonunda günəbaxan bitkisinin becərilməsinə maraq çoxalıb. Günəbaxan becərməyin sərfəli olduğunu deyən sakinlər bildiriblər ki, onun dənindən tum və yağ emalında istifadə edilir. Məhsulun yığımı əl əməyi vasitəsilə həyata keçirilir. Günəbaxanın döyülməsi, təmizlənməsi, çeşidlənməsində isə texnikadan istifadə olunur. Təmizlənən və çeşidlənən məhsul müvafiq olaraq günəbaxan tumları və yağ emalı müəssisələrinə verilir.

Bütün gövhərlərin rəngi parlaqdır,
Hamısından xoş gələn yenə torpaqdır.
Torpağa mərhəmət xeyirdir, inan,
Lütf etsən gül verər, zülm etsən tikan.
                                                                Nizami GƏNCƏVİ
Dahi mütəfəkkir torpağı Tanrıdan bəxş olan və bəşəriyyətin varlığı üçün misli-bərabəri olmayan ən müqəddəs bir nemət kimi dəyərləndirmişdir. O, insanların torpağın qədir-qiymətini bilməsini, ona ana kimi yüksək qayğı göstərməsini, lütf ilə əkib-becərməsini firavan yaşayışın əsası hesab edirdi.
Ataların gözəl məsəli var: “Torpaq deyir, öldür məni, dirildim səni”. Yəni, torpağı elə əkib becərəsən ki, ondan yüksək məhsul götürə biləsən. Bunun üçün deyirlər: “Sən inamla cəhd elə, ruzi verən Allahdır”.
Respublikamızdakı torpaq sahələrinin çox hissəsi quraqlıq rayonlardadır. Bu rayonlarda torpağın suvarılması kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığını 2-3 dəfə artırır. Bəzi torpaqlarda həddindən artıq rütubət olduğundan bataqlığa çevrilir. Bu zonalarda yüksək məhsul almaq üçün torpağı qurutmaq lazımdır. Torpağı qorumaq və onu əkib-becərmək hamının borcudur. Torpaq əvəzedilməzdir, məhduddur, yəni onu böyütmək, çoxaltmaq, artırmaq mümkün deyil. Torpağın yerini dəyişmək olmur. Torpağın münbitliyinin qayğısına daim qalınmalıdır. Daha ətraflı »

Qabaqcıllıq nümunəsi

Pambıq kəndin simasını, kəndlinin güzəranını dəyişir

Pambıq hər zaman bu yerlərin ruzisi, bərəkəti sayılıb. Onu təsadüfən “ağ qızıl” adlandırmayıblar. Taleyini torpağa, halal zəhmətə bağlayan kəndli üçün pambıq yaxşı dolanışıq, xoş güzəran mənbəyi olub. Təəssüf ki, bu gəlirli sahə 1990-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq unudulmuş, sovet dövrünün qalığı kimi ona arxa çevrilmişdi. Kənd təsərrüfatında bu strateji sahəni inkişaf etdirməyə dövlət səviyyəsində uzun illər boyu maraq göstərilməmiş, zaman-zaman formalaşmış pambıqçılıq mədəniyyəti tənəzzülə uğramışdı.

Sanki ögey münasibət torpağı da küsdürmüşdü. Qayğı göstərilməyən, əkilib-becərilməyən, boş qalan geniş torpaq sahələri göz dağına çevrilmişdi. Elə bil kəndlərə sükut çökmüşdü. Əli torpaqdan soyuyan kəndli nə edəcəyini, nə iş görəcəyini kəsdirə bilmirdi. Gününü keçirmək, başını qatmaq üçün çayxanaya üz tutan kəndlilər səhərdən axşama kimi nərd, domino oynayırdılar. Axşam evə cibi boş, üzü qara qayıdan ailə başçısının nüfuzu oğul-uşaq yanında buz kimi əriyirdi.
Belə ağrılı bir zamanda Prezident İlham Əliyev kənd təsərrüfatında ənənəvi sahələri, xüsusilə pambıqçılığı dirçəltmək, inkişaf etdirmək, bu sahədə əvvəlki şöhrəti qaytarmaq barədə çağırış etdi. Bu, ölkənin aqrar sektorunda inqilaba bərabər dönüş oldu. Sanki kəndlərin üstünə gün doğdu, kənd camaatının qırışığı açıldı. Daha ətraflı »

HALAL ZƏHMƏTİN BƏHRƏSİ

Nankor ermənilər havadarlarının köməyi ilə Laçını işğal edəndə rayon əhalisi respublikanın bütün bölgələrinə səpələndi. Mirzə Cümşüdov ailəsi ilə Tərtər rayonunun İsmayılbəyli kəndinə üz tutdu. Tərtərdə də atəş səsləri tez-tez eşidilirdi. Düşmən səngərlərindən atılan top mərmiləri evləri dağıdır, mülki adamlar həlak olurdu. Ancaq hər dəfə də düşmən əks-həmlə ilə susdurulur, layiqli cavab alırdı.
Mirzə də çətinliklərə, məhrumiyyətlərə dözüb tablaşdı. Günlər aylara, aylar illərə calandıqca qaməti dikəldi, sabaha inamı artdı. Mehrini torpağa saldı. Həvəslə əkin-biçin işlərinə qoşuldu. İsti yuvasından, rahat ev-eşiyindən perik salınan ailə çoxdan istifadəsiz qalan uçuq-sökük bir tarla düşərgəsinə sığındı. Beləcə, Mirzə hər şeyə sıfırdan başladı. Ülfət bağladığı torpaqdan güc alıb əkib-biçdi, ailəsinin ruzisi üçün hər əziyyətə qatlaşdı.
İndi o ağrı-acılarla, çətinliklərlə dolu günlər arxada qalıb. Bu gün Tərtərdə qabaqcıl əmək adamlarından söz düşəndə Mirzə Cümşüdovun da adı birincilər sırasında ehtiramla çəkilir.
Mirzə Cümşüdovun fermer təsərrüfatı əsasən taxıl toxumçuluğu üzrə ixtisaslaşmışdır. Təsərrüfatın istifadəsində 68 hektar torpaq sahəsi var. Bu il 40 hektar sahədə taxıl əkib-becərmişlər. 208 ton taxıl istehsal edilmiş, orta məhsuldarlıq hər hektarda 52 sentner olmuşdur. Bu, rayonun təsərrüfatları arasında yüksək nəticələrdən sayılır. Daha ətraflı »

“Ağ qızıl” hesab edilən pambıq strateji bitkilərdən hesab olunur. Pambıq bitkisinin becərilməsində həlledici amillər öz yerini tapmalıdır. Birinci olaraq pambıq bitkisi üçün yer seçmək lazımdır. Yəni, bu bitki suya tələbkar olduğuna görə sututar olan ərazilər seçilməlidir. Növbəli əkinin aparılması daha məqsədəuyğundur. Bu bitkinin becərilməsində əsas həlledici amillərdən qış aratının aparılmasıdır. Dərin şumun aparılması, alağa, ziyanverici və xəstəliklərə qarşı dondurma suyunun vaxtlı-vaxtında verilməsi, mineral gübrələrdən istifadə, səpinqabağı torpağın hazırlanması əsas amillərdəndir. Səpinə qədər əmələ gəlmiş otların məhv edilməsi və mineral gübrələrin sahələrə verilməsi əsas şərtlərdəndir. Buxarlanmanın qarşısını almaq üçün yumşaq və üst səthi hamarlanmış torpaq qatı yaratmaq səpinqabağı torpaq becərilməsində həlledici amillərdən biri sayılır. Toxum materialının yüksək səviyyədə olması çiyidin səpinə hazırlanması, həmçinin əsas lif verən sortların əkilməsi, məsələn, “Gəncə 110”, “Gəncə 78”, “Ağ qızıl”, “Flora”,
“Flyaş”, “Karizma” bu kimi məhsuldar sortların rayonumuzun fermerləri tərəfindən əkilməsi məhsuldarlığın yuxarı olmasına şərait yaradır. Ona görə də hal-hazırda pambıq tarlalarında “MKT” şirkətinin 2017 hektar ərazisində 5-ci Daha ətraflı »

2019-cu ilin birinci yarısında Tərtər rayonu üzrə kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun faktiki qiymətlərlə dəyəri 44 milyon 892,3 min manat təşkil etmişdir. Onun 26 milyon 594,1 min manatı və ya 59,2 faizi bitkiçilik məhsullarının, 18 milyon 298,7 min manatı və ya 40,8 faizi heyvandarlıq məhsullarının hesabına formalaşmışdır. Keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən kənd təsərrüfatı üzrə ümumi məhsul buraxılışının həcmi 28,5 faiz artmışdır.

TƏRTƏR RAYON
STATİSTİKA İDARƏSİ

Bu ilin məhsulu üçün rayonda 7093,9 hektarda payızlıq buğda, 3814 hektarda arpa səpilmişdir. Ümumilikdə rayonun təsərrüfatlarında 10907,9 hektar sahəyə taxıl bitkisi səpilmişdir. Yemləmə gübrəsinin vaxtlı-vaxtında verilməsi, vegetasiya suvarılmasının aparılması, eləcə də xəstəlik və alaq otlarına qarşı kimyəvi mübarizə tədbirləri yerinə yetirilmişdir. Asif Mehdiyev, Fazil Vəliyev, İlkin Qurbanov, Mirzə Cümşüdov kimi bacarıqlı və səriştəli fermerlərimiz bu il taxılçılıq sahəsində yüksək məhsuldarlıq əldə etmişlər. Ümumilikdə rayonumuzda taxıl yığımı 42351,9 ton olmuş, ümumi məhsuldarlıq isə hektardan 38,8 sentner təşkil etmişdir. Ondan buğda üzrə yığılan məhsul 29481,9 ton, arpa üzrə isə 12870 ton olmuşdur.
Məhsulun yığım müddətində bacarıqlı və təcrübəli mexanizatorlardan Afiq Məmmədov, Səyəvuş Qənbərov, taxıl daşıyan sürücülərdən isə Cəlal Məmmədov, Maarif Sadıqov fərqlənmişlər.

Arif BEHBUDOV,
Tərtər DAİM-in bitkiçilik sektorunun müdiri