Yurdumuza bahar gəlir. Lakin, bu bahar bundan əvvəlki 30 il ərzində gələn baharlardan tamamilə fərqlənir. Doğma torpaqlarımız işğal olunandan üzü bəri keçən hər bahar özü ilə nisgil, həsrət, intizar gətirərdi. Bu ilki baharda isə xalqımıza özü ilə bərabər sevinc, doğma yurdlara qovuşmaq xoşbəxtliyi gətirir. Bu bahar çiçəklər də, güllər də, yarpaqlar da ayrı cür açacaq. Əsirlikdən azad olunmuş torpaqlarımızın bahar bayramı mübarək!

Novruz təzə gün deməkdir. Yəni təzə gün, ilin başlanğıcı yaz ayının gəlişi deməkdir. Novruzun yaranma tarixi ibtidai icma quruluşunun inkişaf edən mərhələsilə bağlıdır.
Bəzi mənbələrdə Novruzun Babilistanda eradan əvvəl 3-cü minillikdə keçirildiyi bildirilir. Novruz şimal yarımkürəsində astronomik yazın başlanğıcı-gecə ilə gündüzün bərabərliyi qovuşuğunda icra edilən ən qədim xalq bayramıdır.
Elmi araşdırmalar Novruz bayramının tarixini çox əski çağlarla – Zərdüşt peyğəmbərimizin yaşadığı dövrlə bağlayır, onun yaşını ən azı 3700, ən çoxu 5000 ilə bərabər edirlər.
Novruz artıq bütün müsəlman aləminə aid bayramdır. Müsəlmanlar bu bayramı Həzrəti Əli ilə bağlayır və qəbul edir. Novruz türklərdə yaransa da sonrakı mərhələdə bütün Şərq xalqlarına yayılıb. Həzrəti Əlinin Novruz adlı bir gənc dostunun olduğunu nəql edilir. Maraqlıdır ki, digər müsəlman xalqları bu bayrama Əli bayramı deyir. Hansı torpaqda müsəlman inancı olan insanlar yaşayırsa ta qədimdən bu bayramı icra edirlər, bu bayram onların adət-ənənələrinə qarışıb.
Novruz bayramına qədər dörd çərşənbə qeyd edilir: su, od, yel və torpaq çərşənbələri. Bu çərşənbələr bürcləri özündə birləşdirən ünsürləri bildirir, insanın 4 ünsürdən yaradılışını simvollaşdırır. Daha ətraflı »

Papaq atmaq. Qapıya atılan papağı boş qaytarmazlar.
Qulaq falına çıxmaq. Əgər gizlin dinlənən evdən xoş söhbət eşidilərsə, bu arzunun yerinə yetəcəyinə işarədir.
Tonqaldan tullanmaq. Tonqaldan tullanarkən bu ifadə deyilir: “Ağırlığım-uğurluğum odda yansın”.
Üzük falına baxmaq. Qızlar üzüyü sapa bərkidib su ilə dolu stəkanın üstündə saxlayarlar. Üzük stəkana neçə dəfə dəysə,bu həmin qızın o yaşda ərə gedəcəyinə işarədir.
Səməni yetişdirmək. Bu yazın gəlişinə və bitkilərin oyanmasına işarədir.
Yumurta döyüşdürmək. Oyunun nəticəsində tərəflərdən biri digərinin tələblərini yerinə yetirir. Daha ətraflı »

                                                                                  NECƏ BƏZƏNMƏLİDİR?
Novruz bayramının vacib sayılan atributlarından biri də xonçadır. Xonça il təhvil olanda artıq hazır olmalıdır. Novruzda xonça bəzəmək adəti qədimdir. Bu barədə orta əsr mənbələrində də məlumat vardır.
Bəs bayram xonçası necə bəzədilməlidir? Yurdumuza qədəm qoyan bahar, xonçada nələri görmək istəyir? Novruz xonçası bayram axşamı hazırlanır. Xonçada “s” hərfi ilə başlayan 7 nemətin olması mütləqdir.
Səməni həm də həyatın dirçəlməsi deməkdir. Ona görə də ondan hazırlanan halva 7 evə paylanır.

Bayram süfrəsində vacib sayılan digər nemət yumurtadır. Yumurta həyatın, dünyanın yaranışı mənasını daşıyır. Daha ətraflı »

-İslam dini gəldikdən sonra, Novruz bayramına baxış təbii ki, xeyli dəyişib. Necə ki, Zərdüştilik bu bayrama öz adətlərini daxil edə bilmişdi. İslam dövründə yeni gün bayramının məzmununda da böyük fərqlər meydana gəldi. Bu günü yeni gün bayramı adlandırmadılar. Onu Novruz və ya Əli bayramı adlandırdılar.
Tarixdən məlumdur ki, Qəzvin hökmdarı Mahmudun Ayaz adlı sevimli gənc dostu, Koroğlunun Eyvaz adlı sevimli gənc dəlisi, oğulluğu olduğu kimi, Həzrəti Əlinin də Novruz adlı bir gənc dostunun olduğunu nəql edirlər. Əli bayramı günü Novruz başdan-ayağa qıpqırmızı paltar geymişdi. Həzrəti Əli yeni gündə, yəni bayram günündə öz gənc dostu Novruzu öz taxtında əyləşdirib və hamıya deyib:
-Siz bu günü Əli bayramı adlandırsanız da, bu gün Novruzun bayramıdır. Bax, görürsünüzmü, hərə bir cür paltar geyinib, Novruz isə qıpqırmızı, bayram libası. Geniş mənada, yeni gün, ilin başlanğıcı, Əli bayramı adlansa da, o, Həzrət Əlinin sözü ilə müsəlman folklorunda Novruz bayramı kimi xatırlanır.

                                                                                 Duzlu kökə yemək.
Axır çərşənbə axşamı gec yatırlar. Yatanda isə əvvəlcədən hazırlanmış duzlu kökə yeyib, su içmirlər. Gecə yuxuda sənə içməyə kimsə su verir. İnanclara görə həmin su verən adam yuxu görənin qismətidir.
                                                           Qulaq falı.
İlaxır çərşənbədə qulaq falına çıxarlar. Qulaq falında hər kəs ürəyində bir arzu tutur və sonra hər hansı bir evin qapısını pusur.Əgər yaxşı sözlər eşitsə, deyilir arzusu yerinə yetəcək, amma əgər ürəkaçmayan sözlər eşitsə, arzusu bu il yerinə yetməyəcək.
                                                          Sevgilinin adı.
Paltara sap ilişəndə onu burub şəhadət barmağına dolaya-dolaya əlifba sırası ilə hərfləri sadalayırlar. Hansı hərfi deyəndə sap dolanıb qurtarırsa, sevgilinin adı o hərflə başlayacaq. Daha ətraflı »

Kəmərim qırmızı,
Yaşıl köynəyəm. Novruz bayramında,
Hər bir evdəyəm. (Səməni)
Harayçıyam, hayçıyam,
Bahar sözlü payçıyam,
Sinəm ağ, belim qara Quy-ruqdan da qayçıyam. (Qaranquş)

Qab-qacağım, yarağım,
Başımda da darağım.
Uzaq yerlerden uçub, Mən özümü yetirrəm.
Baharın xəbərini, Elə müjdə gətirrem. (Şanapipik) Daha ətraflı »

Novruz şənliklərinin əsas personajları təbii ki, Kosa və Keçəldir. Kosa və Keçəl obrazları qışla yazın mübarizəsini əks etdirir: Kosa torpağın rəmzidir, qışla yazın arasında nə qədər mübarizə getsə də, nəticədə Kosa-torpaq ölmür, dirilir, təbiət oyanır. Axı, hər şeydən əvvəl bu şənlik əkinçilik bayramını əks etdirmək üçündür. Yazın gəlişiylə Kosa dirilir.
Keçəllə Kosanın məzhəkəli tamaşası müqabilində yazla qışın bir-birilə mübarizəsi əks olunur. Qış öz yerini yaza təhvil vermək istəmir, yaz isə bu yeri əldə etməyə çalışır. Kosa ilə keçəlin məzhəkəsinin rəmzi bundan ibarətdir. Çox qədim mənbələrdə Novruz mərasimi ilə bağlı bu obraz-ardan istifadə olunub. Onlar ta qədim zamanlarda açıq havada keçirilən meydan tamaşasını gözəlləşdiriblər. Daha ətraflı »

                                                           BÜTÜN DÖVRÜN MÜKƏMMƏL ŞAİRİ

Qəlbini çalmasın bu mal, bu dövlət,
Azi bir zillətdir, çoxu fəlakət
Göydə ol, yerdə ol, fərqi yox bunun,
Torpaqsan, yenə də torpaqdır sonun.
                                                                                     (NizamiGəncəvi)
XII əsr intibah ədəbiyyatının görkəmli simalarından biri, hətta birincisi olan Nizami Gəncəvinin 100-dən çox qəzəli, rübaisi, qəsidəsi onun yaradıcılığının ayrılmaz hissəsini təşkil edir.
Qədim və erkən orta əsrlər dövründə həyatı və yaradıcılığı Nizami qədər müzakirələrə, mübahisələrə səbəb olan ikinci bir mütəfəkkir bəlkə elə onun özüdür. Bu məqalədə məqsəd heç də onun həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat vermək deyil, əsas məqsəd Nizami Gəncəvinin hansı millətə məxsus olması barədə oxucularımıza məlumat verməkdir. Öz yaşadığı dövrdən bəri, müasir zəmanəmiz də daxil olmaqla, böyük filosof-şairin milliyyəti regionda yaşayan bütün xalqlara maraqlı olmuşdur.
Elmə məlum olan yaradıcılığı fars dilində olduğu üçün, məhz fars araşdırmaçı və ədəbiyyatşünasları onu fars hesab ediblər. Fars dilində yazıb yaratmaq heç də onun fars olması üçün əsas vermir. Daha ətraflı »

Azərbaycana, Azərbaycan xalqına təkcə Nizami Gəncəvi kimi dahi bir şəxsiyyət bağışladığına görə Gəncə torpağı, Gəncə xalqı, gəncəlilər əbədi minnətdarləığa layiqdirlər.
                                                                                (Heydər ƏliyevÜmummilli Lider)

Dünya şeiriyyatının günəş tək nur saçan müdrik siması, şərq poeziyasının ecaskar qüvvəsi, Azərbaycanın bəşəriyyətə bəxş etdiyi tarixi şəxsiyyət, bütün dövrlərin şairi – Nizami Gəncəvinin 880 illiyi münasibətilə 2021-ci il Prezident İlham Əliyevin sərəncamına əsasən “Nizami Gəncəvi İli” elan olunmuşdur.
Yazılı mənbələrdə Nizami Gəncəvi haqqında məlumat az olsa da, onun əsərlərindən onun haqqında ətraflı məlumat almaq mümkündür. Dahi şairimizin mənalı ömür yolu Gəncə şəhərində başlayır. Nizami Gəncəvi 1141-ci ildə Gəncədə dünyaya göz açmışdır. 1169-cu ildə Dərbənd hökmdarı Nizamiyə Afaq adlı kəniz göndərir və şair onunla evlənir. 1174-cü ildə Məhəmməd adlı oğlu dünyaya gəlir, həmin ildə Afaq vəfat edir. Və Gövhər adlı qadınla evlənir. Nizami dünya ədəbiyyatı tarixində 5 poemadan ibarət “Xəmsə” müəllifi kimi məşhurdur.
1176-1203-cü illər ərzində “Sirlər Xəzinəsi”, “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Yeddi gözəl” və “İskəndərnamə” poemalarını yazmışdır. Hümanist şair kimi şöhrət qazanan Nizaminin əsərlərində bütün nəsillərin mənəvi dünyasına işıq saçaraq böyük tərbiyəvi əhəmiyyət kəsb edən əsərlər yazmışdır. Daha ətraflı »